¹De 'andere' beslissingen slaan op gevallen waarvoor het bezwaar zonder voorwerp is of zonder voorwerp is geworden door een rechtzetting via een beslissing tot ontheffing langs kohier. Ook beslissingen van gehele of gedeeltelijke aanvaarding of verwerping, genomen voor meerdere bezwaren over samenhangende zaken, behoren tot deze categorie.

²De bezwaarschriften onder de noemer 'andere' slaan op gevallen waarvoor het bezwaar zonder voorwerp is.

¹ Het gaat hier om voorzieningen waarvoor het administratief dossier ter griffie werd neergelegd. Sinds 6 april 1999 beslist de gewestelijke directeur als administratieve overheid over de bezwaarschriften met inbegrip van de aanslagjaren voor het aanslagjaar 1999. De beslissing is dus van administratieve aard en heeft geen jurisdictioneel karakter. Na een beslissing van de gewestelijke directeur is de rechtbank van eerste aanleg bevoegd en niet meer het hof van beroep zoals voorheen.

De fiscale geschillenregeling wordt dus toevertrouwd aan de rechterlijke macht en wordt behandeld volgens de regels van het Gerechtelijk Wetboek. De fiscale rechtbanken van eerste aanleg zijn exclusief bevoegd om kennis te nemen van de geschillen betreffende de toepassing van de belastingwet, ongeacht het bedrag dat op het spel staat.

² De administratie heeft enkel kennis van de ingeleide vorderingen voor de rechtbanken op het ogenblik dat de griffie haar hiervan op de hoogte brengt. Aangezien er een bepaalde termijn verstrijkt tussen het neerleggen van de vordering op de griffie en de kennisgeving ervan aan de administratie, verkeert deze laatste niet in de mogelijkheid om het aantal vorderingen te kennen die werkelijk tijdens het kalenderjaar werden ingeleid. Enkel de statistieken bijgehouden door de FOD Justitie kunnen die informatie verstrekken.

Tijdens het jaar 2015 werden, van de 2.910 ingeleide zaken, 2.220 voorzieningen ingeleid in eerste aanleg, 602 voorzieningen in beroep en 88 voorzieningen in cassatie.

³ Met inbegrip van de tussenvonnissen en -arresten die de zaak naar een ander hof of een andere rechtbank verwijzen.

Een nieuwe procedure werd van kracht in maart 1999. Die nieuwe procedure laat de belastingplichtige toe zich tot de rechtbank van eerste aanleg te wenden, ofwel na een beslissing genomen door de administratie, ofwel na een wachttermijn van zes maanden (negen maanden in geval van aanslag van ambtswege). Sinds maart 1999 verloopt de fiscale procedure volgens het gemeen recht (behalve enkele bijzondere bepalingen opgenomen in het Wetboek van de inkomstenbelastingen). Voor die wetswijziging moest de belastingplichtige wachten tot de administratie een beslissing had genomen dewelke enkel bij het hof van beroep kon worden betwist. De bepalingen die deze procedure bij het hof van beroep regelen, zijn opgeheven sinds 1999 maar blijven de procedures beheersen die op het ogenblik van de inwerkingtreding van de wetten van 15.03.1999 en 23.03.1999 hangende waren.

Oude procedure

Op 31.12.2015 waren nog 1.861 geschillen in behandeling bij de hoven van beroep, tegenover 2.020 op 31.12.2014. Op de nog in behandeling zijnde dossiers op het einde van het jaar waren er 1.341 zaken (985 Franstalige en 356 Nederlandstalige) te behandelen door het Hof van beroep te Brussel.

Gelet op het aantal in 2015 afgesloten zaken, valt het te vrezen dat het nog jaren zal duren alvorens de geschillen daterend van voor 1999 afgehandeld zullen zijn. Daarbij mag niet worden vergeten dat de ouderdom van die geschillen dikwijls nog het in staat stellen van de zaken bemoeilijkt (overlijden van de belastingplichtige en noodzaak tot het opzoeken van de erfopvolgers, ontbonden vennootschappen en opzoeken van vereffenaars...).

Op de 159 arresten die in 2015 werden geveld, waren er slechts 13 ongunstig voor de Staat of minder dan 8%. Er werden 3 arresten door het Hof van Cassatie geveld, 2 gunstig voor de Staat en 1 ongunstig voor de Staat.

Nieuwe procedure

Bij de rechtbanken van eerste aanleg is het aantal ingeleide zaken (2.220) licht gestegen ten opzichte van het jaar 2014 (2.126). We behouden aldus het gemiddelde van de jaren 2008 tot 2010. Met voldoening kan niettemin worden vastgesteld dat het aantal hangende zaken blijft dalen (11.110 eind 2015 tegen 12.062 eind 2014).

De zaken in eerste aanleg (11.110) worden op basis van de taal als volgt verdeeld: 2.163 geschillen in het Nederlands, 193 geschillen in het Duits (rechtbank van Eupen) en 8.754 geschillen in het Frans. De meest belaste rechtbanken zijn Brussel (2.754 hangende zaken waarvan 317 zaken in het Nederlands en 2.437 zaken in het Frans), Bergen (2.631 hangende zaken), Namen (1.693 hangende zaken), Luik (1.000 hangende zaken), Antwerpen (620 hangende zaken) en Gent (478 hangende zaken).

Het verschil tussen het aantal geschillen in het Frans en in het Nederlands komt elk jaar terug sinds de hervorming van de procedure in 1999. De voornaamste oorzaak ligt in het feit dat de FOD Financiën nog altijd de onroerende voorheffing behandelt voor Wallonië en voor Brussel-Hoofdstad terwijl Vlaanderen zelf de onroerende voorheffing behandelt sinds een 15-tal jaar. We stellen inderdaad vast dat er heel wat administratieve geschillen zijn over de onroerende voorhedding - zie tabel 4.1.1 - wat ook heel wat gerechtelijke geschillen tot gevolg heeft, waardoor er zich over die 15 jaar een gerechtelijke achterstand heeft opgebouwd.

Vanaf 06.04.1999 beslist de gewestelijke directeur als administratieve overheid over de bezwaarschriften met inbegrip van de aanslagjaren voor het aanslagjaar 1999. De beslissing is dus van administratieve aard en heeft geen jurisdictioneel karakter. Na een beslissing van de gewestelijke directeur is de rechtbank van eerste aanleg bevoegd en niet meer het hof van beroep zoals dat voorheen het geval was. De fiscale geschillenregeling wordt toevertrouwd aan de rechterlijke macht en wordt behandeld volgens de regels van het Gerechtelijk Wetboek. De fiscale rechtbanken van eerste aanleg zijn exclusief bevoegd om in eerste aanleg kennis te nemen van geschillen over de toepassing van de belastingwet.

¹ 46 afstanden, 4 onontvankelijke voorzieningen, 76 gunstige arresten volgens de oude procedure, 15 afstanden, 7 onontvankelijke voorzieningen en 318 gunstige arresten, 5 doorhalingen volgens de nieuwe procedure.

² 2 gunstige arresten volgens de oude procedure en 57 gunstige arresten, 2 afstanden en 4 onontvankelijke voorzieningen volgens de nieuwe procedure.

³ 13 ongunstige arresten volgens de oude procedure en 101 ongunstige arresten volgens de nieuwe procedure.

⁴ 1 ongunstig arrest volgens de oude procedure en 32 ongunstige arresten volgens de nieuwe procedure.

⁵ 20 gemengde arresten volgens de oude procedure en 97 gemengde arresten volgens de nieuwe procedure.

⁶ 2 gemengde arresten volgens de nieuwe procedure.

Op de 3.172 afgehandelde zaken bij de rechtbanken, waren er 676 vonnissen ongunstig voor de Staat, ofwel 21% van de zaken. Wanneer men hieraan de gemengde vonnissen (+/- 15%) toevoegt, kan men hieruit afleiden dat meer dan 63 % van de zaken met een voor de Staat gunstig vonnis wordt afgesloten. Dat is in overeenstemming met de vorige gemiddelde slaagkansen die werden vastgesteld sinds de hervorming van de procedure. Sinds de wet van maart 1999 is het niet langer de beslissing van de directeur der belastingen die het voorwerp uitmaakt van een vordering in rechte maar wordt de aanslag voor de rechter gebracht, waardoor de belastingplichtige voor de rechter niet meer beperkt is tot de grieven die in het bezwaarschrift voorkomen.

Wat de hoven van beroep betreft, werd de voorraad van hangende zaken die elk jaar groeide sinds 2008, gestabiliseerd en kende slechts een beperkte evolutie in 2015 (1.627 zaken op 31.12.2015, tegen 1.568 zaken op 31.12.2014). Ongeveer 18% van de gevelde arresten zijn ongunstig voor de Staat, meer dan 63% van de arresten zijn gunstig voor de Staat en de rest is gemengd.

Van de 602 nieuwe zaken die werden ingeleid, werden er 302 ingeleid in het Nederlands (278 door de belastingplichtigen en 24 door de Staat) en 300 in het Frans (259 door de belastingplichtigen en 41 door de Staat).

Wat de toestand bij het Hof van Cassatie betreft, stellen we een stabilisering in het aantal gevelde arresten vast (100 in 2015 tegen 96 in 2014); de voorraad hangende zaken daalt gevoelig (75 hangende zaken op 31.12.2015 tegenover 88 zaken op 31.12.2014). Van de 100 afgehandelde zaken, hebben er 33 een ongunstige afloop gehad voor de Staat. Meer dan 65% van de zaken behandeld door het Hof van Cassatie inzake inkomstenbelastingen of daarmee gelijkgestelde belastingen zijn dus gunstig voor de Staat.

¹ Vredegerechten inbegrepen